Het onleesbare doktershandschrift
Twee jaar geleden ben ik voor mijn keuzecoschap neurologie naar Dublin, Ierland geweest. Het grappige is, toen ik aan Ierland dacht, dacht ik eigenlijk aan een soortgelijk gezondheidssysteem als in Nederland. Voor een groot deel kwamen de gezondheidssystemen overeen, maar er was ook een heleboel anders. Een van de dingen die mij opviel tijdens dit coschap was de manier van verslaglegging. De Ierse zorgverleners gebruikten daar namelijk nog veel papieren dossiers voor hun bevindingen. Zo konden de artsen lezen wat er destijds (bijv. een half jaar geleden) was gedaan. Alleen één probleem…. Het handschrift was vaak gewoon niet te lezen en dit ondersteunde het stereotiepe onleesbare doktershandschrift! Zelfs mijn eigen notities van een paar weken terug kon ik niet altijd ontcijferen, vooral niet aan het eind van een pagina.
Nu heeft iedereen het vooroordeel dat dokters een onleesbaar handschrift hebben wel eens gehoord. In het begin van de studie lijkt dat nog onwerkelijk, maar als je dan begint met je coschappen en ineens een geschreven vraagstelling in het digitale dossier moet lezen, dan zie je pas dat er wel een kern van waarheid in zit. Want is er nou sprake van hyper- of hyponatriemie? Of nefritisch of nefrotisch syndroom? Het is nogal een verschil…
De consequenties van een onleesbaar handschrift
Het onleesbare doktershandschrift kan een aantal problemen opleveren. Allereerst is een belangrijke consequentie dat het miscommunicatie kan veroorzaken. Wegens de bekendheid van het probleem en de grote gevolgen van het “mis”lezen van een handschrift is er redelijk wat onderzoek naar gedaan. Het Amerikaanse NGO Institute of Medicine heeft in 2006 geconcludeerd dat er per jaar ongeveer 7000 slachtoffers werden gemaakt op basis van het handschrift van artsen (bijvoorbeeld vanwege een onleesbare dosering van medicatie). Dit onderzoek liet ook zien dat vermijdbare fouten zo rond de 1,5 miljoen per jaar lag. Dit is nogal wat! (1)
Nu is het onleesbare doktershandschrift natuurlijk in Nederland een minder groot probleem geworden vanwege de digitalisering van het patiëntendossier.. Er zijn echter nog steeds ziekenhuizen die werken met handgeschreven consult formulieren (een consult zijnde een vraagstelling voor een ander specialisme), die dan vervolgens worden ingescand en in het digitale dossier opgeslagen. In landen waar de digitalisering nog niet zo ver is loert er nog meer gevaar.
Waarom vragen we de dokters dan niet gewoon netter te schrijven?
Dit is in deze (zorg)samenleving niet zo gemakkelijk als het klinkt. Datgene wat onderliggend is aan het probleem van een slecht handschrift, is namelijk niet inherent aan dokters, maar eerder aan de druk die op dokters ligt. Er zijn meerdere onderzoeken gedaan naar handschriften van artsen. Velen hiervan vinden dat artsen eigenlijk helemaal niet zo’n slecht handschrift hebben, ten minste, niet slechter dan andere zorg professionals. Toch blijft het een bekend stereotype, en daar is wel een reden voor. Want ondanks dat (in het begin) het handschrift niet slechter zou zijn, zien we toch in de praktijk iets anders.
Wat is de reden dat het doktershandschrift onleesbaar is?
Er wordt gespeculeerd dat dit komt vanwege de druk die artsen voelen. Dit kan bijvoorbeeld tijdsdruk zijn van het huidige zorgstelsel, waardoor ze sneller (en daarbij ook onleesbaarder) gaan schrijven. Daarnaast speelt er nog de druk dat alles moet worden opgeschreven. Er wordt gedacht dat als het niet is opgeschreven, het ook niet gebeurd is. En zo is het ook in de medische wereld. Dus misschien hebben de eerste paar patiënten nog wel eens goed leesbare verwijzingen gekregen, maar hoe meer (tijds)druk er op de arts ligt, hoe onleesbaarder het zal worden. Daarbij heeft de geneeskunde ook een ontzettend breed en complex vocabulaire. Dat maakt het soms nog best lastig om dingen leesbaar (en correct) te schrijven. Zodoende ontstaat dus het stereotype van een onleesbaar doktershandschrift.
Let wel op: het kan gevaarlijk en strafbaar zijn om als arts onleesbaar door te blijven pennen. Het Medisch Contact heeft bijvoorbeeld in 2015 de uitspraak van een tuchtcollege bekend gemaakt (zie hier), waarbij een orthopeed vanwege een onleesbaar dossier een waarschuwing kreeg omdat de patiënt het niet kon lezen.
Conclusie
Over het algemeen is het probleem van het onleesbare doktershandschrift momenteel in Nederland niet zo ontzettend groot dat er aan de bel moet worden getrokken. Mogelijk is er over 10 jaar geen sprake meer van her en der verspreide geschreven stukjes informatie door de digitalisering van de zorg. Maar tot die tijd zou ik toch graag de toekomstige artsen willen vragen om na te denken over dit onderwerp. Kijk eens kritisch naar je eigen handschrift! Je hoeft er geen drastische veranderingen in aan te brengen, maar als je een consult of status schrijft, of een verwijzing, zorg dan dat de andere partij het kan lezen. Zo zal er veel minder sprake zijn van miscommunicatie en kunnen we nog betere zorg leveren.
Hoe is jouw handschrift? Laat het ons vooral weten in de comments hieronder!
Bronnen:
Meer lezen over onze artikelen gericht op het werken in de kliniek? Bekijk deze artikelen:
Curaçao: here I come!
Dit vind je misschien ook leuk
Gefeliciteerd dokter, en nu?
Emoties op de werkvloer, wat kun je eraan doen?
